11. Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι

Τι είναι;

Οι Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι (ΑΕΠ) ορίζονται ως “διδακτικό, μαθησιακό και ερευνητικό υλικό που τηρείται σε κάθε είδους μέσο – ψηφιακό ή άλλο – αποτελεί κοινό κτήμα ή διατίθεται με ανοικτή άδεια χρήσης και επιτρέπει πρόσβαση σε αυτό χωρίς κόστος καθώς και τη χρήση, την προσαρμογή και την αναδιανομή του από τρίτους χωρίς ή με ελάχιστους περιορισμούς” (ορισμός από το Ίδρυμα William και Flora Hewlett). Οι ανοικτοί εκπαιδευτικοί πόροι περιλαμβάνουν πλήρεις σειρές μαθημάτων, υλικό μαθημάτων, ενότητες, διδακτικά βιβλία, μετάδοση βίντεο, δοκιμασίες, εικόνες, λογισμικό ή οποιαδήποτε άλλα εργαλεία, υλικά ή τεχνικές που χρησιμοποιούνται για να υποστηρίξουν την πρόσβαση στη γνώση.

Σκεπτικό

Σε πολλές περιπτώσεις οι ανοικτοί εκπαιδευτικοί πόροι δομούνται στη βάση ερευνητικών ευρημάτων. Εάν εφαρμόζετε την Ανοικτή Επιστήμη, είναι λογικό να χρησιμοποιείτε εκπαιδευτικούς πόρους με το ίδιο επίπεδο ανοικτής πρόσβασης όπως και η έρευνά σας. Επιπλέον, άλλοι εκπαιδευτικοί θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το υλικό σας για να αναπτύξουν νέους πόρους ή να προσαρμόσουν άλλους που είναι ήδη διαθέσιμοι. Στην πραγματικότητα, η δημιουργία εκπαιδευτικών πόρων μπορεί να ιδωθεί ως ένας κύκλος που προσομοιάζει στον ερευνητικό κύκλο: εύρεση, σύνθεση, προσαρμογή, χρήση και διαμοιρασμός (wikieducator.org/OER_Handbook/educator/OER_Lifecycle).

Μαθησιακοί στόχοι

1. Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να μάθουν τη διαφορά μεταξύ ανοικτών και μη ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων.
2. Η αδειοδότηση παίζει βασικό ρόλο και δείχνει πόσο εύκολα μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει και να συνδυάσει ΑΕΠ.
3. Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να γνωρίζουν πού να βρουν και πού να τοποθετήσουν τους ΑΕΠ που έχουν δημιουργήσει.

Κύρια δομικά στοιχεία

Γνώσεις και Δεξιότητες

Οι Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι αποτελούν ΑΕΠ μόνο αν διατίθενται υπό τους όρους ανοικτής άδειας χρήσης. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ξεκάθαρες οδηγίες σχετικά με την επιλογή άδειας για τους πόρους σας. Επομένως, τι είδους άδεια είναι κατάλληλη; Στην πράξη, οι άδειες Creative Commons (CC) είναι οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενες για ΑΕΠ. Ανοικτές άδειες Creative Commons είναι οι CC0 (Εκχώρηση ως Κοινό Κτήμα), CC BY (Αναφορά Δημιουργού) και CC BY-SA (Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή), οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τους περισσότερους εκπαιδευτικούς πόρους. Οι άδειες Creative Commons δεν είναι ιδανικές για τη διανομή βάσεων δεδομένων υπό τους όρους ελεύθερης άδειας χρήσης. Είναι προτιμότερο να χρησιμοποιήσει κανείς μια καταλληλότερη ανοικτή άδεια όπως η ODbl, η ODC-BY ή η PDDL για να είναι νομικά καλυμμένος.

Είναι σημαντικό να τονιστεί πως είναι αναγκαίο να αναφερθεί ο κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων ή οποιωνδήποτε άλλων σχετικών δικαιωμάτων των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Ο κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων είναι αυτός που μπορεί να αποφασίσει να άρει περιορισμούς εφόσον αυτοί δεν αίρονται εξ ορισμού από την άδεια χρήσης. Συνεπώς, οι άδειες θα πρέπει να είναι αρκετά αναλυτικές ώστε να αναφέρονται οι συγγραφείς και να δημιουργούν πραγματικούς ΑΕΠ, συμπεριλαμβανομένων των συνδυασμών διαφορετικών ειδών αδειών χρήσης και τα επακόλουθά τους.

Η κατάρτιση θα πρέπει να παρέχει μια επισκόπηση των πλατφορμών ΑΕΠ και της προτεινόμενης χρήσης τους. Η OpenCourseWare (OCW) είναι μία από τις πρώτες πλατφόρμες ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων και από τους πρωτοπόρους του κινήματος των ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων. Αφού δημιουργήθηκε στο Tεχνολογικό Iνστιτούτο Μασαχουσέτης (MIT) το 2002, η Κοινοπραξία Ανοικτής Εκπαίδευσης παρέχει πλέον υλικό από όλο τον κόσμο με τη μορφή μαθημάτων με ελεύθερη άδεια χρήσης. Άλλοι πρωτοπόροι ήταν η UNESCO και το Ίδρυμα William και Flora Hewlett, οι οποίοι είναι ακόμη αφοσιωμένοι στους ανοικτούς εκπαιδευτικούς πόρους.

Παρακάτω αναφέρονται ενδεικτικές πλατφόρμες ΑΕΠ:

• Αναζήτηση Creative Commons για εικόνες, ηχητικά αρχεία και βίντεο
• Κοινοπραξία Ανοικτής Εκπαίδευσης για υλικό ανοικτών μαθημάτων
• OERCommons για εκπαιδευτικούς πόρους

Ερωτήσεις, προσκόμματα και συχνές παρανοήσεις

Ε: Πώς μπορεί να διασφαλιστεί η ποιότητα του υλικού;

A: Η ποιότητα δεν είναι πάντοτε δεδομένη. Προς το παρόν, δεν υπάρχει σφραγίδα ποιότητας για υλικό ΑΕΠ. Τα δημόσια σχόλια των χρηστών, η αξιολόγηση από συναδέλφους και η δημοσίευση του υλικού σε πλατφόρμες καθιερωμένων ιδρυμάτων, όπως π.χ. πανεπιστήμια, μπορούν να παράσχουν κατ’ αρχάς μια ένδειξη ποιότητας. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με το έντυπο υλικό, η ποιότητα δεν μπορεί να είναι εγγυημένη. Το γεγονός αυτό δυσαρεστεί αρκετούς χρήστες. Παρ’ όλ’ αυτά, η διαθεσιμότητα και η προσαρμοστικότητα του υλικού καταδεικνύει τη χρησιμότητα των ΑΕΠ. Τελικά, εσείς ο ίδιος είστε ο μόνος που μπορεί να γνωρίζει αν το υλικό που έχετε επιλέξει είναι κατάλληλο για την προτεινόμενη χρήση του και αν το περιεχόμενό του είναι ορθό.

Μαθησιακά αποτελέσματα

1. Οι καταρτιζόμενοι θα μπορούν να διακρίνουν ελεύθερο υλικό από υλικό που έχει κατωχυρωμένα πνευματικά δικαιώματα.
2. Θα είναι εξοικειωμένοι με το συνδυασμό διαφορετικών ειδών αδειών χρήσης και τα αποτελέσματά τους.
3. Θα μπορούν να βρουν, να χρησιμοποιήσουν και να δημιουργήσουν Ανοικτούς Εκπαιδευτικούς Πόρους.

Περαιτέρω πληροφορίες

Butcher, Neil (2015): A Basic Guide to Open Educational Resources (OER): hdl.handle.net/11599/36

Miao, Fengchun; Mishra, Sanjaya; McGreal, Rory (2016): Open Educational Resources: Policy, Costs and Transformation: hdl.handle.net/11599/2306

OECD (2007): Giving Knowledge for Free: The Emergence of Open Educational Resources. OECD Publishing, Paris: /dx.doi.org/10.1787/9789264032125-en

Open Knowledge Foundation (2014): Open Education Handbook 2014: education.okfn.org/handbooks/handbook/